Προβολή της ταινίας “Woman in the Dunes”

Την Πέμπτη 28 Νοεμβρίου στις 21:00 θα προβληθεί η ταινία “Woman in the Dunes” (1964, 123′), η δεύτερη ταινία του αφιερώματος στον Hiroshi Teshigahara, βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του Kobo Abe (δημοσιευμένο το 1962). Το εν λόγω έργο είναι το μοναδικό του Abe που έχει μεταφραστεί και εκδοθεί στα Ελληνικά (εκδ. Άγρα, 2004, σε μετάφραση του Στέλιου Παπαλεξανδρόπουλου). Είναι το πρώτο βιβλίο του συγγραφέα μετά τη διαγραφή του από το Κομμουνιστικό Κόμμα Ιαπωνίας σηματοδοτώντας μια πολιτική και αισθητική μετατόπιση. Μια μετατόπιση που από κάποιους διαβάστηκε ως διολίσθηση στον κομφορμισμό και τον μικροαστισμό, ενώ από άλλους στην λογοτεχνική αρτιότητα και στην καλλιτεχνική ωριμότητα.

Ο Kobo Abe (Τόκυο, 1924-1993) ήταν λογοτέχνης, θεατρικός συγγραφέας, φωτογράφος και μουσικός. Υπήρξε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος και συνεργάτης του μαρξιστικού λογοτεχνικού περιοδικού Kindai Bungaku (Σύγχρονη Λογοτεχνία). Μαζί με τον σκηνοθέτη/καλλιτέχνη (και μετέπειτα συνεργάτη του) Hiroshi Teshigahara υπήρξαν μέλη της ομάδας “Night Association” του avand-guard συγγραφέα Hanada Kiyoteru. Στο αισθητικό πεδίο προσπαθούσαν να προσεγγίσουν τον κομμουνισμό μέσα από τον Σουρρεαλισμό, απομακρυνόμενοι από τον (σοβιετικό) σοσιαλιστικό ρεαλισμό. Με πρότυπο τον Vladimir Mayakovsky οδηγήθηκαν σε αυτό που ονομάστηκε “μαγικός ρεαλισμός” (δείγμα του οποίου ήταν η πρώτη ταινία του αφιερώματος “Pitfall”)

Ο Abe επηρεάζεται από συγγραφείς όπως ο Ρίλκε, ο Πόου, ο Ντοστογιέφσκι, η υπαρξιστική φιλοσοφία του Χάιντεγκερ και του Γιάσπερς. Η κύρια οφειλή του αποδίδεται σε συγγραφείς του Ευρωπαϊκού μοντερνισμόυ όπως ο Τζόυς και κυρίως ο Κάφκα. Διαβάζουμε στον πρόλογο του Στέλιου Παπαλεξανδρόπουλου στην ελληνική έκδοση του βιβλίου: Η θεματική, με τα μοτίβα της κλειστοφοβίας, της μοναξιάς, της μεταμόρφωσης σε άλλου είδους υπάρξεις, ακόμα και της αιφνίδιας εύρεσης σε εντελώς άγνωστες, αλλόκοτες καταστάσεις ή κόσμους, αντικατοπτρίζει λίγο-πολύ τη θεματική του Κάφκα, της υπαρξιακής λογοτεχνίας, του θεάτρου του παραλόγου και της επιστημονικής φαντασίας. Η περιγραφή ιδιαίτερων κόσμων, που συνδυάζουν το τρομακτικό με το ειδυλλιακό, ο συνδυασμός της ποιητικότητας με τη ματιά του φυσικού επιστήμονα ή του μαθηματικού, η γρήγορη εναλλαγή της φρίκης και του χιούμορ, της τρυφερότητας και του κυνισμού είναι κάποια από τα πιο προφανή στοιχεία που χαρακτηρίζουν την τέχνη του Abe.

Το 1962 διαγράφονται από το Κομμουνιστικό Κόμμα Ιαπωνίας 28 λογοτέχνες, κατηγορούμενοι για απόκλιση από τη γραμμή του Κόμματος, ανάμεσά τους και ο Abe. Την ίδια χρονιά εκδίδεται “Η Γυναίκα της Αμμου” με σαφείς διαφοροποιήσεις από τα προηγούμενα έργα του (αν και ο ίδιος θα δηλώσει αργότερα ότι υπάρχει ένα νήμα που διατρέχει όλο του το έργο). Οι διαφοροποιήσεις αυτές αφορούν τόσο στην πολιτική στράτευση του συγγραφέα, όσο και στη λογοτεχνική του γλώσσα. Απομακρύνεται από μια προγραμματική σύγκλιση Σουρρεαλισμού και Μαρξισμού, οδηγούμενος σε (μια επιστροφή σε) θεματικές πιο υπαρξιστικές: η σχέση του ατόμου με την οργανωμένη κοινότητα, το παράλογο της ύπαρξης, η νοηματοδότηση της ανθρώπινης πράξης, η εσωτερική αίσθηση του χρόνου: δίπλα στην άμμο, όλα τα πράγματα που έχουν μορφή είναι αβέβαια και μάταια. Μόνη βεβαιότητα η ροή της άμμου, που αρνείται όλες τις μορφές. [σελ. 60]